معماری بایوفیلیک

هرگاه ذینفعان اقتصادی سنگ ، از تولیدکنندگان تا تجار ، خود را متولیان طراحی شهری و معماری ندانند، قطعاً استفاده از این ذخایر ارزشمند همچنان در چارچوب اندیشه‌های سنتی و صرفاً اقتصادی محدود خواهد ماند. این روندی است که برجام وار پیش خواهیم رفت و ما را روزبه‌روز از قافله پیشرفت عقب‌تر خواهد انداخت. سال‌هاست که واژه‌ی «برجام» بی‌دلیل مانع پیشرفت مردم شده و بهانه‌ای برای سودجویانِ تحریم است. واژه‌ای که ناآگاهانه تعلل را توجیه می‌کند، حتی اگر معنای واقعی‌اش چیز دیگری باشد. در ذهن عامه‌ی مردم، مانند تقدیر و قسمت می‌چرخد: «اگر برجام نبود…» و «اگر»‌های ناآگاهانه و بدونِ تحقیق. 

نسل Z در فضایی متولد شد که آلودگی‌های رفتاری و زیست‌محیطی به اوج خود رسیده بود. به همین دلیل، دغدغه اصلی این نسل در معماری و شهرسازی، ایجاد تعادل و تعاملی پایدار بین زندگی شهری و طبیعت است. آنچه نسل پیشین با بی‌تدبیری برایشان به ارث گذاشته، امروز به افسوس‌های مکرر تبدیل شده است.

طراحان جوان با تغییر فرم‌ها و الهام از طبیعت پیرامون، نشان داده‌اند که چقدر به این موضوع اهمیت می‌دهند. آنها ثابت کرده‌اند که با استفاده هوشمندانه از سنگ در ساده‌ترین اشکال، قادر به خلق آثاری چشم‌نواز و فرح‌بخش هستند. کشورهای پیشرو با سپردن طراحی محله‌ها، میادین، خیابان‌ها و فضاهای عمومی به دانشجویان معماری و شهرسازی، و تشکیل کارگروه‌های تخصصی، با سرعتی شگفت‌انگیز در حال سامان‌دهی شهرهای خود هستند.

از ویژگی‌های بارز نسل Z، باور به کار گروهی و جامعه‌گرایی است. این نسل توانایی بی‌نظیری در حل چالش‌ها از طریق گفت‌وگو و تبادل نظر دارد. به باور من، معماری بایوفیلیک و اندیشه‌های دانش‌محور جوانان، پلی است بین هستی و فضای زندگی انسان. این همراهی با طبیعت، آینده‌ای سرشار از آرامش را به سبد هنر و معماری معاصر هدیه خواهد داد.

به نظر می‌رسد معماری و شهرسازی معاصر در تقاطع مهمی قرار گرفته است. از یک سو، میراث غنی مصالح طبیعی مانند سنگ و ظرفیت‌های بی‌نظیر محیطی، و از سوی دیگر نیاز مبرم به تحولی اساسی در نگرش و روش‌های اجرایی. تجربه جهانی نشان می‌دهد که تلفیق دانش تخصصی با خلاقیت نسل جوان می‌تواند راهگشا باشد، در حالی که ما همچنان در چرخه‌ای از تصمیم‌گیری‌های جزئی‌نگرانه و کوتاه‌مدت گرفتاریم.

نسل جدید با درک عمیق از بحران‌های زیست‌محیطی و اجتماعی، رویکردی کل‌نگرانه را پیش گرفته است. آنها ثابت کرده‌اند که می‌توانند با استفاده هوشمندانه از مواهب طبیعت، فضاهایی زنده و انسان‌محور خلق کنند. اما تحقق این چشم‌انداز نیازمند تغییر ساختاری است. از نظام آموزشی تا سیاست‌گذاری‌های شهری، از شیوه‌های مدیریتی تا فرهنگ مشارکت جمعی.

آینده معماری و شهرسازی در گرو توانایی ما در ایجاد پیوندی ارگانیک بین سه عنصر اساسی است ، احترام به طبیعت، به‌کارگیری دانش روز و باور به ظرفیت‌های نسل جوان. تنها از این مسیر می‌توان به شهری زنده، پایدار و شاداب دست یافت – شهری که نه محصول تصمیمات مقطعی، بلکه ثمره اندیشه‌ای عمیق و آینده‌نگر است. این گذار اگرچه دشوار می‌نماید، اما نه انتخابی، که ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای بقای کیفیت زندگی شهری است.